Đặc trưng tiêu hóa ở bò và những dạng thức ăn tăng trọng nhà nông nên biết

Mỗi loài động vật có một đặc điểm tiêu hóa thức ăn khác nhau, vì vậy, nhu cầu dinh dưỡng, chế độ ăn và các loại thức ăn cũng có nhiều sự khác biệt. Trong các loài gia súc, bò là động vật được nhiều hộ gia đình chọn nuôi. Tuy nhiên, không phải ai cũng có đủ kiến thức về dinh dưỡng cho bò để cho ra những lứa thật chất lượng. Trong bài viết dưới đây, JIA sẽ cung cấp cho bà con những thông tin cần thiết về đặc trưng tiêu hóa ở bò để từ đó có thể chọn được loại thức ăn tăng trọng cho bò phù hợp nhé!

Chăn nuôi bò đang được phát triển mạnh ở nước ta để cung cấp thịt, sữa và phụ phẩm chế biến cho nhu cầu ngày càng tăng của thị trường. Để việc chăn nuôi đạt được hiệu quả tốt nhất, người chăn nuôi cần quan tâm đến khả năng hấp thụ thức ăn.

Tiêu hóa thức ăn và dinh dưỡng ở bò

“Bộ máy” tiêu hóa của bò

Khác với ngựa, lợn, chó và người, bò sữa thuộc loài nhai lại. Dạ dày của bò bao gồm bốn túi: dạ cỏ, dạ tổ ong, dạ lá sách; và dạ múi khế. Ba túi đầu được gọi chung là dạ dầy trước (không có tuyến tiêu hoá), còn dạ múi khế là dạ dầy thực (có các tuyến tiêu hoá giống như ở các loài động vật dạ dầy đơn). Dạ cỏ có dung tích rất lớn (khoảng 100-150 lít), chiếm tới 80 % dung tích của toàn bộ dạ dầy.

Đối với hệ tiêu hóa của các loài động vật nhai lại thì dạ cỏ là trung tâm quan trọng bậc nhất bởi nó quyết định đến chất lượng thịt; sữa của bò. Ở dạ cỏ, các dịch tiêu hóa và axit clohidric sẽ không được tiết ra mà quá trình tiêu hóa ở dạ có sẽ diễn ra nhờ lên men vi sinh vật vì vậy mà nhiều người ví dạ cỏ như một thùng lên men lớn.

Dạ cỏ không tiết dịch tiêu hoá và axít chlohydric mà ở đây diễn ra quá trình tiêu hoá nhờ lên men vi sinh vật. Người ta ví dạ cỏ như một thùng lên men lớn. Những vi sinh vật sống trong dạ cỏ là những vi sinh vật có lợi; không gây độc hại cho gia súc. Chúng được cảm nhiễm từ bên ngoài vào (qua thức ăn, nước uống và truyền từ gia súc trưởng thành sang bê con). Vi sinh vật dạ cỏ sinh sôi; nảy nở và phát triển rất mạnh. Trong một ngày đêm chúng có thể sinh sản được 4-5 thế hệ.

Vi sinh vật và sự phát triển trong dạ dày bò

Những sinh vật có trong dạ cỏ là những vi sinh vật có lợi; không gây độc hại cho bò. Chúng được cảm nhiễm từ bên ngoài vào qua thức ăn; nước uống; và sống phát triển nhờ điều kiện thích hợp về nhiệt độ, độ ẩm, môi trường yếm khí; và nguồn dinh dưỡng dồi dào. Do đó việc chọn lựa loại thức ăn tăng trọng cho bò nào là rất quan trọng để giúp các sinh vật này khỏe mạnh để chất lượng thịt đạt năng suất cao nhất.

Vi sinh vật sống và phát triển mạnh được trong dạ cỏ là nhờ tại đây có các điều kiện thích hợp như :

– Nhiệt độ luôn được duy trì ổn định ở 38-42°C.

– pH ổn định (pH = 6,0-7,1) nhờ nước bọt tiết xuống liên tục trung hoà các axit béo do lên men tạo ra; đồng thời các axit này được hấp thu liên tục qua vách dạ cỏ.

– Môi trường yếm khí (hàm lượng oxy dưới 1%).

– Dạ cỏ vận động yếu, thức ăn được đưa vào liên tục; và dừng lại lâu; làm cho vi sinh vật có điều kiện tốt để khai thác và sử dụng.

Quy trình tiêu hóa

Khi thức ăn đã được nhai; và thấm nước bọt trong miệng bò; nó sẽ được nuốt vào dạ cỏ. Khoảng 20 đến 30 phút sau đó; quá trình nhai lại bắt đầu. Việc nhai lại là một hoạt động sinh lý bình thường ở bò. Đây là quá trình mà thức ăn sẽ được ợ từ dạ cỏ đến miệng và ở đây; trong vòng một phút, nó sẽ được nhai; và nghiền mịn, trộn với nước bọt và sau đó nuốt lại.

Trong một ngày và đêm, con bò sẽ nhai lại 7-10 lần; mỗi lần 40-50 phút và tổng thời gian nhai lại trong một ngày; và đêm là khoảng 7-8 giờ; bao gồm cả thời gian nghỉ xen kẽ. Thời gian cần thiết để nhai là dài tùy thuộc vào loại thực phẩm trong chế độ ăn kiêng. Thông thường, gia súc cần 30 phút để nhai cỏ khô; và 60 phút để nhai rơm. Trong khi đó, nọ chỉ mất 5 đến 10 phút để nhai thức ăn tăng trọng cho bò được tinh chế và 20 phút cho thức ăn ủ chua từ ngô.

Để bò nhai lại tốt, bà con hãy chắc chắn rằng chúng ở trong trạng thái hoàn toàn yên tĩnh. Bất kỳ hành động đáng lo ngại có thể ảnh hưởng đến quá trình nhai lại. Bằng cách nhai, những miếng thức ăn lớn được nghiền nát và mịn. Cùng với độ phân giải của vi sinh vật trong thời gian thức ăn ở lại dạ cỏ; độ bền của thành tế bào của thực phẩm bị giảm; và phá hủy; các thành phần dinh dưỡng dần dần được giải phóng; các phần thức ăn chìm sâu hơn vào túi dạ cỏ thấp hơn.

Và từ đây, chúng được đẩy đến dạ tổ ong; và sau đó đến khe hở giữa dạ tổ ong và dạ lá sách. Việc giảm dần hàm lượng dạ cỏ tạo điều kiện cho việc tiếp tục thu thập thức ăn; và tiêu hóa các phần thức ăn mới của bò.

Những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiêu hóa ở bò

Cho ăn quá nhiều: Bò sẽ bị ảnh hưởng xấu do cho ăn quá nhiều và thường xuất hiện các triệu chứng đầy hơi; khó tiêu; và chướng bụng cấp tính hoặc tác động mạnh vào dạ dày.

Cho ăn thiếu: Trong quá trình nuôi, nếu sự thiếu hụt các vitamin và khoáng chất liên tục kéo dài sẽ thường dẫn đến sự phát triển của các bệnh liên quan đến dinh dưỡng; gây ra thiệt hại không thể khắc phục và cần phải tránh.

Phương pháp chế biến thức ăn: Nghiền thức ăn sẽ cải thiện lượng ăn vào của bò. Một số nghiên cứu cho thấy; xử lý nhiệt của các thức ăn được nhận thấy là có lợi; đặc biệt trong các trường hợp thức ăn có các thành phần như hạt bông vải hoặc đậu nành.

Số lần cho ăn: Khi cho bò ăn 5 – 6 lần mỗi ngày, pH ổn định trong dạ cỏ của chúng ở các mức trong khoảng 5,5 – 5,8. Tuy nhiên, khi cho ăn chỉ 1 – 2 lần/ngày, giá trị pH sẽ thay đổi từ khoảng 5,1 đến 7,1 trong cùng ngày.

Môi trường: Một số yếu tố môi trường có thể ảnh hưởng đến lượng ăn vào ở vật nuôi, chẳng hạn như: stress nhiệt, mưa, tiếng ồn và độ cao.

Đặc điểm vật nuôi: Một số yếu tố của vật nuôi có thể ảnh hưởng đến lượng ăn vào ở động vật, chẳng hạn như tuổi, mang thai và mức độ vận động.

Các bệnh của cơ thể: Một nghiên cứu đã được thực hiện để xác định lượng thức ăn; và thay đổi sản lượng sữa khi bò mắc bệnh. Theo đó, lượng thức ăn vào cơ thể bò bị giảm 6,7 – 14,7 kg chất khô (DM) và sản lượng sữa giảm 1,94 kg/1 kg DM khi chúng mắc các bệnh như tiêu chảy, viêm vú, thể keton trong máu cao và sốt sữa.

Nhu cầu dinh dưỡng của bò

Nhu cầu đạm (protein) của bò

Đạm là nguồn dinh dưỡng không thể thay thế và đứng hàng đầu trong đời sống cho bò. Nó giữ các chức năng khác nhau trong cấu trúc cơ thể của bò như tham gia vào cấu tạo của các tế bào cơ thể; hỗ trợ vận chuyển và dự trữ; tham gia vào chức năng vận động của cơ…

Nhu cầu đạm ở bò có thể được tính bằng công thức:

Nhu cầu đạm cho bò = nhu cầu duy trì + nhu cầu sản xuất

Trong đó:

Nhu cầu duy trì là nhu cầu cần thiết; và tối thiểu mà một con bò cần có để duy trì sự sống để tính được nhu cầu này bạn chỉ cần lấy 3,25 nhân với trọng lượng của bò mũ 0,75.
Về nhu cầu sản xuất là nhu cầu để bò phát triển như: nhu cầu đạm cho tăng trọng (bò cần khoảng 280g/kg để giúp nó tăng trọng); nhu cầu đạm cho bò cái mang thai (khoảng 45 đến 80 g protein tiêu hóa nhằm đáp ứng tăng trọng của bào thai khoảng 400g/ngày); hay nhu cầu đạm cho tiết sữa (48 gPDI/1kg sữa).

Nhu cầu năng lượng cho bò

Năng lượng cả bò đến từ chất béo và chất bột đường. Trong đó chất bột đường là nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu cho cơ thể; và chất béo là nguồn dự trữ năng lượng cho cơ thể

Nhu cầu năng lượng cho bò bằng công thức:

Nhu cầu năng lượng= nhu cầu duy trì + nhu cầu sinh trường

Trong đó:

Nhu cầu duy trì cần đáp ứng khoảng 118 kcal Me/kg nhân với trọng lượng của bò mũ 0,75.
Về nhu cầu sinh trưởng là nhu cầu để bò phát triển như: nhu cầu đạm cho tăng trọng, nhu cầu đạm cho bò cái mang thai (40 kcal Me/ngày trong 3 tháng đầu, 235 kcal Me/ngày từ tháng 4 đến tháng 6 và thời kỳ cuối nhu cầu tăng lên 1000 kcal Me/ ngày); hay nhu cầu đạm cho tiết sữa (1144 kcal NLTĐ).

Nhu cầu vitamin và chất khoáng

Để bò sinh trưởng khỏe mạnh cũng như phát triển; Bò cần cung cấp các loại chất khoáng đa lượng như Ca, P, Mg, K, Na, Cl, S…;và các nguyên tố vi lượng như Fe, Co, Ma, Zn,… và các loại vitamin cần thiết để đảm bảo sức khỏe và sinh trưởng như A,B,C,D,E,K…

Những dạng thức ăn tăng trọng cho bò an toàn

Thức ăn thô

Thực phẩm thô là một loại thực phẩm có khối lượng lớn nhưng hàm lượng chất dinh dưỡng trong 1 kg thức ăn nhỏ. Điều đó có nghĩa là gia súc phải tiêu thụ một lượng lớn thức ăn này để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của chúng. Hàm lượng chất xơ thô trong loại thực phẩm này lớn hơn 18% (trong chất khô). Thức ăn thô dùng vỗ béo tốt nhất là cỏ khô, cỏ ủ chua, thức ăn xanh, rơm ủ ure…

Thức ăn tinh chế

Dạng thức ăn này bao gồm một khối lượng thực phẩm nhỏ với hàm lượng chất dinh dưỡng lớn như các loại ngũ cốc và bột mì (ngô, mì, gạo …); bột đậu nành; và bột đậu phộng và đậu phộng…

Đặc điểm của thức ăn tinh chế là ít nước và chất xơ; nhiều chất dinh dưỡng quan trọng như protein; carbohydrate, chất béo, khoáng chất; và vitamin. Thông thường, mọi người sử dụng thực phẩm tinh chế để hoàn thành chế độ ăn kiêng được tạo thành từ thực phẩm thô.

Thức ăn bổ sung

Một loại thực phẩm được thêm vào với số lượng nhỏ để cân bằng sự thiếu hụt nhất định như protein; khoáng chất và vitamin. Trong số các thực phẩm bổ sung thì urê; và hỗn hợp khoáng là quan trọng nhất.

JIA hi vọng rằng những thông tin trên đây về bộ máy tiêu hóa và các dạng thức ăn cho bò sẽ giúp bà con có thêm những kiến thức và kinh nghiệm bổ ích.

Nguồn: animaid.vn