Tìm hiểu về bệnh viêm ruột và xuất huyết ở cá nước ngọt

Nuôi trồng thủy sản nước ngọt hiện nay đang phát triển mạnh cả về diện tích nuôi trồng, đối tượng nuôi và hình thái. Tuy nhiên, do biến đổi khí hậu gay gắt và môi trường nông nghiệp bị ô nhiễm nghiêm trọng, dịch bệnh trên cá ngày càng phức tạp và lây lan nhanh. Trong khi đó, người nuôi cá chủ yếu theo kinh nghiệm, việc phòng bệnh cho cá không được chú trọng đặc biệt nên trong quá trình sinh trưởng khi cá bị bệnh việc điều trị còn lúng túng. Bệnh chảy máu và bệnh viêm ruột, có thể gây hại rất lớn về mặt kinh tế cho người nuôi trồng thủy sản. 

Bệnh gây thiệt hại lớn, thông thường cá phát bệnh khi nhiệt độ nước từ 25 – 32⁰C, xuất hiện từ tháng 3 đến tháng 5 và từ tháng 8 đến tháng 10 hằng năm. Bệnh xuất huyết đốm đỏ ở cá thể hiện ở hai dạng đó là xuất huyết đốm đỏ do vi khuẩn và vi rút gây ra.

Dấu hiệu bệnh lý của bệnh xuất huyết

Bệnh lý học là môn nghiên cứu và chẩn đoán chính xác về bệnh. Bệnh lý học cân nhắc về bốn yếu tố của bệnh: nguyên nhân, cơ chế hình thành (bệnh sinh), sự thay đổi cấu trúc các tế bào(thay đổi về hình thái học) và hậu quả của những thay đổi này (triệu chứng lâm sàng).

Bệnh lý học được chia nhỏ thành những phân ngành khác dựa vào hệ cơ quan được nghiên cứu (bệnh lý da liễu) hay hướng xét nghiệm (bệnh học pháp y và xác định nguyên nhân tử vong).

Dấu hiệu ở bệnh này là cá kém ăn hoặc bỏ ăn bơi lờ đờ trên tầng mặt. Da cá màu tối, mất nhớt, trên thân cá xuất hiện các đốm đỏ, mang xuất huyết và tái xám, dính bùn, mắt lồi, hậu môn sưng đỏ, đặc biệt cá có mùi tanh đặc trưng, ruột xuất huyết và không có thức ăn, cơ quan nội tạng đều xuất huyết và có dịch.

Dấu hiệu cá bị bệnh xuất huyết do vi khuẩn

Vảy rụng  bong ra, các vây xơ rách, tia vây cụt dần. Xuất hiện các đốm đỏ trên thân và các gốc vây quanh miệng. Dần dần các vết loét ăn sâu vào cơ thể, ruột chứa đầy hơi. Thành ruột xuất huyết, nhiều chỗ bị hoại tử. Cá bị bệnh từ 1-2 tuần có thể chết với tỉ lệ từ 30-40%.

Dấu hiệu cá bị bệnh xuất huyết do vi rút

Xoang miệng, xoang mang, nắp mang, mắt và gốc vây đều xuất huyết đặc biệt là dưới lớp da xuất huyết. Cá bị nặng toàn thân xuất huyết. Tróc vảy và lớp da của cá làm cơ dưới da có màu đỏ. Bên trong thành ruột xuất huyết cục bộ nhưng không hoại tử. Nếu cá bị bệnh 3-5 ngày có thể chết và tỉ lệ chết từ 60-80% nhiều ao tỉ lệ chết 100%.

Những biện pháp phòng bệnh

Áp dụng các biện pháp phòng bệnh tổng hợp, qua mỗi vụ nuôi cần có thời gian tẩy trùng ao. Giống thả phải đạt kích cỡ và không có mầm bệnh, mật độ thả nuôi phù hợp. Trong quá trình nuôi thường xuyên khử trùng môi trường nước nuôi bằng vôi với liều lượng 2kg vôi bột/100m^3. Định kỳ một tháng bón từ 1-2 lần. Vôi được hoà loãng với nước tạt đều khắp ao. Trong khẩu phần ăn hàng ngày giảm lượng thức ăn xanh tăng thức ăn tinh, cho ăn đầy đủ không để cá bị đói và bổ sung các loại vitamin C, B. Complex. Đặc biệt tăng cường chất dinh dưỡng trước thời gian chuyển mùa và trong mùa phát bệnh.

Phương pháp trị bệnh xuất huyết

– Cá bị bệnh xuất huyết do vi rút nên khoanh vùng để tiêu huỷ đàn cá bệnh. Và có biện pháp tẩy trùng ao nuôi kịp thời tránh bệnh lây lan sang những vùng nuôi xung quanh.

 – Đối với bệnh xuất huyết do vi khuẩn: Sử dụng một trong các loại thuốc để phòng, trị cho cá như: Thuốc KN – 04- 12 cho cá ăn 3 ngày liên tục, liều lượng 2 – 4g thuốc/kg cá/ngày. Hoặc sử dụng Sulfamid liều dùng 150 – 200 mg/1 kg cá/ngày.

Nguyên nhân bệnh viêm ruột

Do vi khuẩn Aeromonas punctata, thích hợp với nhiệt độ 25⁰C. Bệnh xuất hiện vào mùa nhiệt độ cao, không khí oi bức, chất đáy nhiều mùn bã hữu cơ. Môi trường ao bị ô nhiễm nhất là ở khu vực cho cá ăn.

Cá bị bệnh có biểu hiện kém ăn, bỏ ăn, bụng cá trương to, có ban đỏ, hậu môn đỏ lồi. Xoang cơ thể tiết dịch, thành ruột bị viêm. Và chảy máu, trên thành ruột có màu đỏ, dịch vàng hay hồng chảy ra từ hậu môn. Cá vận động chậm chạp, bơi tách đàn, chết nhanh.

Phân bố và lan truyền bệnh viêm ruột

>>Xem thêm tại Phòng bệnh thủy sản

– Bệnh xuất hiện quanh năm nhưng thường gặp nhất là vào mùa xuân và mùa thu ở miền Bắc. Và mùa mưa ở miền Nam.

– Bệnh viêm ruột cá trắm cỏ phát sinh phát triển mạnh khi có điều kiện thuận lợi nhất định. Như môi trường nước ô nhiễm, thiếu ổn định, thức ăn chất lượng kém..

Phòng bệnh viêm ruột

Làm tốt công tác cải tạo ao. Xử lý và vệ sinh ao nuôi trước khi thả giống.

Cho cá ăn tuân theo nguyên tắc 4 định (định lượng, định chất, định vị trí và định thời gian cho ăn). Sử dụng thức ăn đảm bảo chất lượng, tuyệt đối không dùng thức ăn bị ôi thối.

Xử lý cá giống trước khi thả nuôi (tắm cho cá bằng nước muối nồng độ 2-3% trong 10-15 phút để loại bỏ mầm bệnh). Định kỳ dùng 10 gram tỏi trộn với 10kg thức ăn cho cá ăn trong 3 ngày.

Trị bệnh

Khi cá bị bệnh trong cùng một lúc phải dùng cả thuốc tiêu diệt các tác nhân bên trong và tác nhân bên ngoài, cụ thể:

Dùng Ca(OCl)₂ (Clorua vôi ) rải xuống ao với nồng độ 1g/m³ nước để diệt vi khuẩn ngoài môi trường nước.

Dùng Sulfaganidin trộn vào thức ăn để diệt vi khuẩn bên trong cơ thể. Với liều lượng cứ 10kg cá cho ăn 1 gram thuốc trong một ngày. Ăn liên tục 6 ngày nhưng từ ngày thứ 2 giảm đi 1/2.

Thuốc Sulfaguanidin là thuốc dùng trong tiêu hóa. Được sử dụng để điều trị các nhiễm khuẩn đường ruột như lỵ trực khuẩn. Viêm ruột, tiêu chảy. Bên cạnh đó, thuốc Sulfaguanidin còn giúp phòng ngừa nhiễm khuẩn trước và sau phẫu thuật đường ruột.

Một số tác dụng khác của thuốc không được liệt kê trên nhãn thuốc đã được phê duyệt. Bác sĩ có thể chỉ định bạn dùng. Bạn chỉ sử dụng thuốc này để điều trị một số bệnh lý khác khi có chỉ định của bác sĩ.

Trên đây JIA đã hướng dẫn xong cho bà con cách phòng và trị cả hai bệnh. Cảm ơn đã theo dõi.

Nguồn: khuyennong.lamdong.gov.vn